Vanaf de VOC-tijd werd het de Nederlandse mannen in Nederlands-Indië toegestaan om met een Indonesische vrouw te slapen. Sterker nog, dit werd in veel gevallen gestimuleerd. Dit in tegenstelling tot het Britse beleid met betrekking tot India, waar relaties tussen Britse mannen en inheemse vrouwen in veel gevallen verboden waren. Veel Nederlandse mannen hielden er in de Oost een Indonesische vrouw op na, terwijl hun Nederlandse vrouw in het moederland bleef. Dit veranderde met de opening van het Suezkanaal: de tocht naar de Oost werd korter en minder gevaarlijk en gehele Nederlandse gezinnen maakten de oversteek. Dit zorgde voor een radicale verandering in de status-quo die eeuwenlang de norm was geweest in de Oost en dit werd dan ook een geliefd thema in de koloniale literatuur uit die tijd. In veel romans moest de Indonesische njai plotseling wijken voor de Nederlandse echtgenote en dit resulteerde in een groot drama en soms zelfs in moord.
Lezing
In deze lezing zal ik een antwoord geven op de vraag wat voor beeldvorming er over de njai (de concubine die in Nederlands-Indië samenleefde met een Nederlandse man), en in het bijzonder de moordende njai rond 1900 bestaat. In hoeverre is de moordende njai in literatuur slechts een fictief personage? Hebben de vrouwen die in menig roman de man waarmee ze kinderen hebben, daadwerkelijk vergiftigd, of is dit slechts een fictieve voorstelling? Als dit soort scenario’s daadwerkelijk op de werkelijkheid gebaseerd waren, hoe verliep dan het strafproces tegen de njai? En gebeurde het ook andersom: vermoordde de Nederlandse vrouw ook haar concurrente, en hoe werd hier vervolgens mee om gegaan? Hoe geaccepteerd was het concubinaat eigenlijk? Tipje van de sluier: ik zou, met enige voorzichtigheid willen concluderen dat njai’s de belichaming waren van de kloof tussen de Europese en de Indonesische maatschappij in de kolonie.
Dat moordende vrouwen niet alleen toen een onderwerp was dat veel tot de verbeelding sprak, maar ook nu nog, blijkt uit de populariteit van Ann Jones’ boek Women who kill (2009), want:
Unlike men, who are apt to stab a total stranger in a drunken brawl or run amok with a high-powered rifle, we women usually kill our intimates: we kill our children, our husbands, our lovers. This fact is not amusing. But that these homical patterns might be shadows of profound cultural deformities – and thus worthy of serious considerations – seems not to have occurred to many.
Deze lezing duurt gemiddeld één tot anderhalf uur. Heeft u speciale wensen? Dan kunt u dit doorgeven. U kunt een vrijblijvende offerte opvragen via het contactformulier.
